Głowa z ramionami, czyli jedna z najpopularniejszych formacji występujących na rynku Forex
Budowa formacji głowy z ramionami
Rysunek 1. Schemat formacji głowy i ramion
Jest to jedna z najskuteczniejszych formacji cenowych. Powstaje zarówno na końcu trendu wzrostowego jak i spadkowego. Cechą charakterystyczną jest ułożenie kolejnych szczytów i dołków. Na schemacie powyżej wskazano wzorcową formację Głowy i Ramion. Głowa jest najwyższym punktem formacji, lewe oraz prawe ramie powinny ukształtować się na podobnym poziomie cenowym. Każde odchylenie w jedną bądź drugą stronę powoduje, że formacja może zostać niedostrzeżona przez rynek. Linia szyi jest poziomem łączącym dołki następujące przed i po ukształtowaniu się głowy. Linia ta w najlepszym przypadku jest linią poziomą, jednak tutaj nie ma aż takich restrykcyjnych warunków. Często zdarza się, że jest nachylona ku górze, rzadziej w dół.
Wysokość formacji określana jest jako odległość głowy od linii szyi. Wartość ta służy do konstruowania zasięgu formacji.
W przypadku rynku akcji bądź kontraktów terminowych gdzie podawany jest wolumen lub liczba otwartych pozycji powinno szukać się potwierdzenia w tych danych. Kolejne szczyty formacji – lewe ramię, głowa oraz prawe ramię powinny być kształtowane przy coraz niższych wolumenach. Natomiast wybicie z linii szyi zazwyczaj zostaje potwierdzone znacznym wzrostem wolumenu.
Psychologia
Skuteczność formacji Głowy i Ramion wynika wprost z budowy tej formacji. Należy zwrócić uwagę na fakt, że trend wzrostowy trwa tak długo póki kolejne szczyty i dołki kształtowane są na coraz wyższym poziomie. W przypadku Głowy i Ramion prawe ramię jest szczytem znajdującym się poniżej poprzedniego. Taki kształt powoduje wzrost niepewności na rynkach, wyczekiwanie na dalszy ruch. W przypadku odwrócenia trendu spadkowego często wystarczy brak zwierania kolejnych pozycji długich aby odwrócenie faktycznie miało miejsce. W tym tkwi siła tej formacji, zawahanie się byków stwarza miejsce do aktywności strony sprzedającej.
Linia szyi stanowi tutaj poziom newralgiczny. Jest to wsparcie dla całego ruchu wzrostowego. Moment przebicia tej linii daje sygnał do zamknięcia pozycji. Natomiast test do otwarcia pozycji krótkich.
Wykorzystanie oraz przykłady formacji głowy z ramionami na rynku Forex oraz rynku akcyjnym
Sprzedaż jest sugerowana w momencie testu linii szyi od dołu (po wybiciu rynek wraca i jeżeli ostatecznie kolejny szczyt będzie na wysokości linii szyi bądź niżej to formacja została w pełni ukształtowana). Klasycznie projekcję ruchu po przebiciu linii szyi wyznacza się po przez odmierzenie wysokości formacji od miejsca przebicia. Jest to poziom docelowy (co nie oznacza, że rynek tam konkretnie się zatrzyma oraz że w ogóle do tego poziomu dotrze).
Rysunek 2. Przykład zastosowania współczynników Fibonacciego do projekcji zasięgu formacji Głowy i Ramion, EUR/USD H4, czerwiec 2011.
Do zasięgu można również wykorzystywać współczynniki Fibonacciego. Wysokość formacji Głowy i Ramion traktuje się w tedy jako 1. Minimalny zasięg formacji określa się jako 0,618 wysokości, natomiast kolejne istotne poziomy to 1, 1,618, 2,618. Dla przykładu, jeżeli wysokość Głowy i Ramion ma 100 punktów, to od momentu przebicia linii szyi poziomy docelowe są oddalone o 62 punkty, 100 punktów, 162 punkty oraz 262 punkty.
Jak zaprezentowano na przykładzie powyżej, rynek respektuje współczynniki Fibonacciego także w takim zastosowaniu. Warto zwrócić uwagę na fakt, że przy współczynniku 1 – wynikającego z analizy klasycznej rynek w ogóle się nie zatrzymał. Poziom ten jest bardziej respektowany na rynkach akcji niż na rynku Forex, gdzie ruchy są mniej dynamiczne. Co pokazano na rysunku 3, który ukazuje wykres akcji banku BZ WBK z okresu bessy z 2008 roku.
Rysunek 3. Formacja Głowy i Ramion na przykładzie akcji BZ WBK.
Na wolumenie zaznaczono newralgiczne punkty – kolejne szczyty oraz przełamanie linii szyi. Jak widać, schemat przytoczony wcześniej został praktycznie w 100% zachowany, szczyt 1, 2 oraz 3 mają malejące wolumeny, natomiast przebiciu linii szyi towarzyszył wzrost wolumenu. Nie ma natomiast testu tego wcześniejszego wsparcia.
Taki obrót sprawy sprawia, że nasuwa się pytanie, czy warto czekać do testu linii szyi, czy dokonywać transakcji już wcześniej. Odpowiedź nie jest łatwa ze względu na fakt, że zawieranie transakcji w momencie samego przełamania wiąże się z ogromnym ryzykiem fałszywego przebicia. Stop loss takiej transakcji jest ogromny, ponieważ powinien zostać ustawiony powyżej prawego ramienia. Jak zatem wykorzystać w pełni formację Głowy i Ramion nie tracąc przy tym okazji jaką ona stwarza?
Najbardziej sensownym rozwiązaniem wydaje się sprzedawanie w momencie ukształtowania drugiego ramienia. Nawet jeżeli formacja Głowy i Ramion nie zostanie uformowana do końca i ostatecznie rynek dalej będzie szedł do góry to można na tyle wcześnie się o tym zorientować (nie przebicie linii szyi, a wręcz odbicie od niej), żeby zamknąć pozycję z zyskiem.
Rysunek 4. Formacja Głowy i Ramion na przykładzie spółki Cersanit, ukształtowana w 2007 roku
Rysunek 4 przedstawia kolejny przykład formacji Głowy i Ramion. Zastosowana metoda sprzedawania na prawym ramieniu przyniosłaby wyjątkowo duże zyski (jeżeli krótka sprzedaż na GPW byłaby możliwa w tamtym okresie). Stop loss w przypadku takiej pozycji powinien być ustawiony powyżej prawego ramienia, pierwszy punkt oceny inwestycji powinien mieć miejsce w momencie dotarcia do linii szyi (w tym przypadku notowania przebiły ją bez wahania). Następnie był test dosyć nerwowy ponieważ dotarł powyżej linii szyi, jednak ostatecznie nie rynek wrócił do spadków. Stop loss powinien zostać przesunięty powyżej kolejnego szczytu zabezpieczając zyski.
Na końcu chciałbym serdecznie polecić wszystkim kurs dotyczący analizy klasycznej, w którym przedstawiony w tym wpisie temat jest omówiony znacznie bardziej szczegółowo.
Komentarze 18
Podsumowanie dnia na giełdach, piątek, 17 maja 2013 – Investio.pl
[…] #USDPLN zwłaszcza w porównaniu z #EURUSD. Na pierwszej parze widzimy formującą się odwróconą głowę z ramionami, na drugiej głowę z ramionami. W każdym z przypadków, przebicie linii […]
Jen się umacnia – sytuacja na EURJPY, AUDJPY, GBPJPY, NZDJPY, CADJPY – Investio.pl
[…] zgrupowanie poziomów tym razem 23.6% i 50%. Szukający formacji klasycznych znaleźć mogą RGR (głowę z ramionami). Jej realizacja nie będzie łatwą sprawą, gdyż po drodze jest kilka silnych wsparć takich jak […]
Podsumowanie dnia na giełdach, czwartek, 27 czerwca 2013 – Investio.pl
[…] sytuacja techniczna Na zakończenie sesji amerykańskiej #EURJPY tworzył potencjalną odwróconą głowę z ramionami. Sygnał znaleziony za pomocą Skanera Technicznego, został wygenerowany dużo wcześniej […]
Analiza techniczna – polski złoty (USDPLN, EURPLN, GBPPLN, CHFPLN) – Investio.pl
[…] 3.3200 (50% spadków + historyczne szczyty/dołki). Dla tych, którzy dalej uważają, że formacja ORGR jest dalej w mocy (wcześniej została zanegowana) powinni spodziewać się dotarcia ceny w do […]
Podsumowanie dnia na giełdach, czwartek, 11 lipca 2013 – Investio.pl
[…] #FTSE100. Aktualnie jesteśmy według skanera technicznego na prawym ramieniu potencjalnej formacji Głowy z ramionami. Oczywiście formacja ta zrealizuje się dopiero po przebiciu linii szyi, natomiast transakcja na […]
Analiza bieżąca #Złoto, #Srebro, #WTI, #BRENT – 17.12.2013 | Dział Analiz
[…] kilku dni tworzy się bardziej rozbudowana korekta. Cena zmaga się z linią potencjalnej formacji głowy i ramion. W ujęciu średnioterminowym kluczową jest strefa pomiędzy $1280 a $1250, którą podzielić […]
Z technicznego punktu widzenia – 31.12.2014 | Dział Analiz
[…] świadkami w obecnej chwili. Drugi natomiast (bardziej krótkoterminowy) to potencjalna formacja głowy i ramion, która aktualnie może się tworzyć. Warto więc obserwować dalszy bieg wydarzeń i odpowiednio […]
W poszukiwaniu formacji RGR – #EURAUD, #AUDCHF, #AUDNZD, #GBPAUD, #AUDCAD, #EURSEK, #USDJPY, #USDCAD, #DAX30 – 13.02.2014 | Dział Analiz
[…] Formacje głowy i ramion, to specyficzny układ cenowy, który występuje z reguły pod koniec trendu, sygnalizując jego odwrócenie, jednak mogą oznaczać również zmianę krótkoterminowego ruchu, a więc rozpoczynać większą korektę. W niektórych przypadkach można rozpoznać taką formację na końcu układu korekcyjnego, wtedy można uznać ją za formację kontynuacji trendu. Wyróżnia się 3 miejsca, w których można zawrzeć transakcję pod układ głowy i ramion. Najlepszym miejscem jest szczyt prawego ramienia, gdyż daje potencjał na najdłuższy ruch, lecz nie wiadomo jeszcze wtedy, czy cena utworzy formację RGR. Drugą możliwością jest zagranie na przebicie linii szyi i ostatnią jest wejście w pozycję przy testowaniu (jeśli takie nastąpi) przebitej linii szyi już od dołu, co jest potwierdzeniem determinacji sprzedających (RGR) lub kupujących (ORGR). Należy jednak pamiętać, że formacje te często są negowane przez nie przebicie linii szyi, dlatego jednym z efektywniejszych sposobów jest zawieranie transakcji na szczycie prawego ramienia z docelowym miejscem właśnie przy tej linii. Ważne jest również prowadzenie pozycji poprzez rozsądne przestawianie zlecenia Stop Loss. […]
Analiza techniczna #EURJPY, #USDJPY, #Nikkei225 – 19.02.2014 | Dział Analiz
[…] sygnał do odwrócenia trendu spadkowego (korekty spadkowej wyższego rzędu). Wyznaczyć można formację głowy i ramion, z którą obecnie mierzy się rynek. Inaczej spoglądając cena tworzy po prostu formację […]
Analiza techniczna indeksów giełdowych 22.02.2014 | Dział Analiz
[…] Na nieco niższym interwale czasowym widać wyraźną dywergencje pomiędzy ceną a wskaźnikiem RSI, co zapowiada ruch korekcyjny z maksymalnym zasięgiem w okolicach poziomu wsparcia 6650 w ramach, którego zlokalizowane jest zniesienie Fibonacciego 38,2%. Potwierdzeniem takiego rozwiązania będzie pokonanie lokalnej linii trendu. Warto zwrócić uwagę na reakcje ceny z pobliżu okrągłego poziomu 6700. Jego obrona może być początkiem formowania się formacji RGR. […]
Polski złoty – Analiza techniczna #USDPLN, #EURPLN, #GBPPLN, #CHFPLN – 16.02.2014 | Dział Analiz
[…] jest przez zniesienie 78,6% oraz historyczny dołek, przez co powstaje możliwość utworzenia się formacji odwróconej głowy i ramion , której linia szyi będzie równocześnie linią szyi formacji RGR, której zasięg powinien […]
Analiza bieżąca #Miedź, #WTI, #Brent, #CADJPY, #USDCAD – 27.02.2014 | Dział Analiz
[…] terminie sytuacja techniczna również sprzyja spadkom. Powstająca na przestrzeni kilku lat głowa z ramionami, ma szanse się zrealizować, szczególnie jeżeli przekroczone zostanie wsparcie w postaci strefy […]
Analiza techniczna #AUDUSD, #AUDCHF, #NZDUSD, #USDCAD – 03.04.2014 | Dział Analiz
[…] Na parze z USD wpływ będą miały również wydarzenia na Ukrainie oraz zbliżające się ważne odczyty z USA (np. z rynku pracy). Sytuacja techniczna obecnie wygląda pro-spadkowo, jednak cały ruch w dół może być jedynie korektą. Niewiele pipsów pod obecnym dołkiem w okolicy strefy popytowej znajduje się bardzo ważne zgrupowanie mierzeń Fibonacciego, gdzie byki powinny ponownie zaatakować. Jest tam zniesienie 50% całego ruchu w górę, a także zasięg 127,2% i zniesienie zewnętrzne 161,8% największej korekty wzrostowej. Rynek może jednak chcieć przetestować zniesienie 61,8%, które potwierdzone jest dodatkowo przez zasięg 161,8% (również bardzo silna konfluencja poziomów Fibonacciego) i strefę, która w szerszym ujęciu (interwał D1) może wyznaczać koniec prawego ramienia formacji ORGR. […]
Z technicznego punktu widzenia 17.03.2014 | Dział Analiz
[…] wzrostowym. Ostatnie parę dni stoją jednak pod znakiem konsolidacji w ramach, której tworzy się formacja RGR. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie jest to kształt modelowy. Najbliższym lokalnym wsparciem jest […]
Z technicznego punktu widzenia 18.03.2014 | Dział Analiz
[…] obroniony, po czym utworzone zostało nowe lokalne maksimum, co w praktyce zanegowało powstanie formacji RGR w swojej klasycznej formie. Obecnie notowania zaczynają tworzyć kanał cenowy, którego dolne […]
Z technicznego punktu widzenia 21.03.2014 | Dział Analiz
[…] dwóch dni na parze #USDCAD tworzy się pro spadkowa formacja RGR, której dolnym ograniczeniem jest zniesienie Fibonacciego 50% wykreślone na podstawie […]
Z technicznego punktu widzenia 31.03.2014 | Dział Analiz
[…] będącego w konfluencji z poziomem wsparcia 1.3720. Aktualnie jest szansa na utworzenie się formacji cenowej RGR. W przypadku realizacji takiego scenariusza pierwszym oporem będzie testowany już poziom 1.3750, […]
Z technicznego punktu widzenia 01.04.2014 | Dział Analiz
[…] Sugerowany wczoraj przeze mnie scenariusz zakładający powstanie formacji RGR wypełnił się w niemal idealnie. Mocny impuls wzrostowy został zatrzymany przez linię trendu […]