Błąd konfirmacji

Pisząc bloga poświęconego między innymi teorii inwestowania nie sposób nie wspomnieć o stosunkowo młodej dziedzinie w tej kategorii jaką są finanse behaworialne. Termin ten oznacza badanie zachowań inwestorów na rynkach finansowych z wykorzystaniem psychologii. Dziedzina ta została stworzona na potrzeby analizowania oraz wyjaśniania przyczyn anomalii i paradoksów rynkowych (definiowanych, jako odstępstwa od teorii rynku efektywnego).  Ostatnie wydarzenia związane z kryzysem dość dobrze uwydatniają prawdziwość słów, że rynkiem rządzi strach oraz chciwość, a wyceny przedsiębiorstw często występują w oderwaniu od ich wartości fundamentalnej. W tym celu postanowiłem prowadzić na blogu serię wpisów o błędach poznawczych, które dotyczą każdego inwestora bez wyjątku. Ekonomia jest nauką społeczną, nie sposób analizować ją bez uwzględnienia ułomności skomplikowanych procesów myślowych inwestorów.

Część 1: błąd konfirmacji (confirmation bias)

Błąd konfirmacji nazywany inaczej efektem potwierdzenia to zjawisko preferencji opinii, które potwierdzają nasze własne konkluzje i wywody, są zgodne z naszą wizją życia, z naszym światopoglądem. Preferowanie powyższych informacji, potwierdzających nasze hipotezy, następuje niezależnie od tego czy są one prawdziwe. Efekt potwierdzenia zwiększa pewność siebie jednostki nawet w obliczu mocnych argumentów świadczących o nieprawdziwości danej tezy. Błąd konfirmacji występuje często w przypadku zjawisk w których w grę wchodzą silne emocje – jest to powszechne zjawisko spotykane wśród inwestorów.

Efekt potwierdzenia w finansach powoduje, że inwestorzy w sposób selektywny przyswajają nowe informacje, opinie, akceptując te zgodne ze swoją wizją, a odrzucając te sprzeczne. Na giełdzie błąd konfirmacji powoduje przecenianie danych inwestycji, inwestorzy ignorują przesłanki, które świadczą o zagrożeniach związanych z danym papierem wartościowym.

W jaki sposób radzić sobie z błędem konfirmacji? Na potrzeby dyskusji należy przyjąć punkt widzenia osoby stawiającej argumenty sprzeczne z naszą wizją, należy przeglądnąć wszystkie dostępne opinie w sposób „obiektywny” starając się zrozumieć racje strony przeciwnej. Swego czasu czytałem wypowiedź jednego z największych guru finansowych naszych czasów, zarządzającego największym funduszem obligacji PIMCO -Mohamedem El-Erianem, który mówił, że w czasach młodości zawsze chodził ze swoim ojcem na targ kupując gazety kojarzone z różnymi frakcjami politycznymi/społecznymi w ten sposób poznając argumenty wszystkich stron dyskusji był w stanie wyrobić sobie swoją własną opinię. Mohamed El-Erian to niewątpliwie człowiek sukcesu, myślę, że warto zastosować się do jego rady.

Na sam koniec chciałbym przytoczyć cytaty znanego filozofa, twórcy empiryzmu Sir Francisa Bacona:

„Ludzki rozum, gdy już uzyska opinię, czy otrzymując ją od kogoś czy samemu do niej dochodząc, naciąga wszystko inne aby ją podpierało i zgadzało się z nią. I nawet jeśli będą liczniejsze i ważniejsze przykłady na korzyść drugiej strony, będą one pomijane i pogardzane, albo na jakiejś podstawie odrzucane”

„Wiem, że większość ludzi – nie tylko ci uznawani za mądrych, ale nawet ci, którzy są naprawdę pojętni i zdolni do zrozumienia najtrudniejszych naukowych, matematycznych czy filozoficznych problemów – rzadko potrafią dostrzec nawet najprostszą i najbardziej oczywistą prawdę, jeśli zmusiłoby ich to do przyznania się do błędu w konkluzjach do jakich sami doszli, czasem z wielkim trudem – konkluzjach z których są dumni, które wpoili innym i zgodnie z którymi żył”

Następny wpis: Seria: finanse behawioralne: część 2