Błąd koniunkcji

Kolejne obciążenie kognitywne zwane błędem koniunkcji dotyczy błędów związanych ze szacowaniem prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń ze sobą powiązanych. Zanim jednak przejdę do ich omówienia zachęcam do rozwiązania poniższego quizu:

Quiz błędu koniunkcji

Eksperymenty przeprowadzano przez Kahnemana i Tversky’ego wskazują na kompletny brak zrozumienia podstawowych zasad statystyki, rachunku prawdopodobieństwa (np. tzw. prawdopodobieństwa iloczynu zdarzeń losowych). K. i T. przeprowadzili następujący eksperyment, ankietowanym przedstawiono następujący sytuację:

Linda ma 31 lat, jest otwartą, inteligentną, i niezamężną kobietą. Ukończyła filozofię. Jako studentka poświęcała dużo czasu problemom sprawiedliwości społecznej i dyskryminacji, uczestniczyła też w demonstracjach antynuklearnych. Co jest bardziej prawdopodobne?

1. Linda pracuje w banku
2. Linda pracuje w banku i jest aktywną działaczką ruchu feministycznego

Wyniki tego testu były zaskakujące, 85% badanych wskazało odpowiedź drugą jako poprawną, choć ‚globalne’ prawdopodobieństwo jest oczywiście znacznie mniejsze => prawdopodobieństwo iloczynu dwóch zdarzeń losowych (tzn. szansa na to, że koniunkcja jednego i drugiego zdarzenia jest prawdziwa) nie może być wyższe niż prawdopodobieństwo wystąpienia któregokolwiek z nich. Odpowiedź nr 2 zawiera w sobie odpowiedź nr 1, posiada również dodatkowy warunek (Linda-feministka) – jest rzeczą oczywistą, że odp. 1 jest bardziej prawdopodobna.

Powyższy problem, zwany ogólnie błędem koniunkcji może wynikać z niezrozumienia treści pytania, ankieterzy mogli zrozumieć, że pytano ich o przeczucie, a nie  o prawdopodobieństwo/szansę w sensie czysto matematycznym. Odpowiedź nr 2 „pasuje” do opisu Lindy, która często biorąc udział w manifestacjach, walcząc przeciw dyskryminacji „prawdopodobnie” (cudzysłów, bo nie chodzi o prawdopodobieństwo w sensie statystycznym) jest feministką, jednakże podchodząc do tego w sposób poprawny, w sensie matematycznym 85% podało odpowiedź, która jest kompletnie irracjonalna. Smutna prawda, jak możemy ufać model ekonomicznym, które zbudowane są na założeniach (np. o racjonalnych inwestorach), która jak widać m. in. powyżej są kompletnie rozbieżne z rzeczywistością?

Powyższy obciążenie kognitywne tłumaczone jest występowaniem tzw. heurystyki reprezentatywności.

Poprzedni wpis: Efekt pewności wstecznej
Następny wpis: Iluzja pieniądza