Platonizacja

Błąd poznawczy platonizacji zwany również  błędem narracji odnosi się do dostrzegania oczywistych reguł rynkowych na podstawie analiz ex post. Po wystąpieniu danego zjawiska staje się dla nas oczywiste, że tak przecież musiało się stać, „wystarczyło kupić w dołku i sprzedać na szczycie” – przecież to takie proste. Analizując zjawiska pojawiające się na rynkach finansowych znajdujemy nagle wyjaśnienia zdarzeń, których w rzeczywistości kompletnie się nie spodziewaliśmy i spodziewać się nie mogliśmy. Przykładem „racjonalizacji” ex post są wszystkie teorie profesorów historii dotyczące wybuchu I Wojny Światowej. Patrząc wstecz jest dla nas oczywiste, że ta wojna prędzej czy później musiała wybuchnąć z powodów napięć politycznych pomiędzy poszczególnymi krajami. Niall Ferguson udowodnił, że w rzeczywistości I Wojna Światowa była zdarzeniem kompletnie zaskakującym i niespodziewanym mimo zapewnień historyków oraz wspaniałych traktatów informujących (później) o przyczynach wojny. Dowód Fergusona był bardzo prosty, należy postawić sobie pytanie: jeśli wybuch wojny światowej był zdarzeniem o znacznym prawdopodobieństwie czemu zjawisko to nie zostało zdyskontowane w cenach akcji na światowych giełdach ani antycyponowane na rynkach obligacji gospodarek europejskich? Odpowiedź jest bardzo prosta, nikt wojny nie przewidział, a wszystkie racjonalizacje ex post wynikają z obciążeń zakorzenionych w naszej psychice, w tym przypadku z platonizacji.

Poprzedni wpis: Milczący dowód
Następny wpis: Zjawiska ekstremalne