CPI, HICP, stopy procentowe

W poniższym wpisie zostaną omówione 3 podstawowe wielkości związane z polityką monetarną prowadzoną przez dany kraj. Dwie pierwsze wielkości to miary inflacji czyli procesu zmiany ogólnego poziomu cen. Należy na samym początku zaznaczyć, że miar inflacji jest bardzo dużo, te dwie wspomniane poniżej należy traktować jako wstęp do bardziej szczegółowej analizy całego procesu zmian cen. W celu lepszego jego zobrazowania stosuje się takie inne miary jak: inflacja cen producentów, bazowa inflacja cen (czyli ta po wyeliminowaniu z koszyka towarów i usług o największej zmienności ceny) czy inflacja cen z wyłączeniem z koszyka różnych grup produktów i usług (np. nośników energii, kosztów mieszkaniowych ect.).

CPI

(Consumer Price Index) czyli  indeks zmian cen towarów i usług konsumpcyjnych jest najszerzej na świecie stosowaną miarą tempa wzrostu cen. Oblicza się go jako średnią ważoną cen towarów i usług zawartych w statystycznym koszyku nabywanym przez przeciętne gospodarstwa domowe. Wadą takiego podejścia jest fakt, że w każdym kraju wspomniany koszyk ma inną konstrukcję co nie pozwala dokonywać szczegółowych porównań. Dane odnośnie inflacji są najczęściej publikowane miesięcznie.

W obecnej doktrynie gospodarczej uważa się, że najkorzystniejszy dla gospodarki jest niewielki stały wzrost poziomu cen. Za niekorzystną jest natomiast uważana zarówno inflacja ujemna (deflacja) jak i inflacja większa niż kilka procent w ujęciu r/r. Stąd banki centralne wielu krajów wyznaczają sobie cele inflacyjne, do osiągnięcia których dążą. Dlatego też zrealizowana lub oczekiwana zmiana ogólnego poziomu cen inna od zakładanej ma daleko bardziej idące konsekwencje niż zmiana siły nabywczej pieniądza (za dzisiejszy banknot 100 zł kupimy więcej niż za ten sam banknot 100 zł za rok). Są to np. zmiana realnego kursu walutowego prowadząca do zmiany salda eksportu netto (eksport – import), zmiana krzywej stóp procentowych wynikająca z oczekiwanych działań Banku Centralnego mających na celu doprowadzenie inflacji do wyznaczonego celu czy też zmiana tempa wzrostu PKB.

HICP

(Harmonised Index of Consumer Prices) jest odpowiednikiem CPI stosowanym na terenie Unii Europejskiej, a zwłaszcza na terenie Euro Strefy. Kraje, które posługują się Euro de facto zrezygnowały z możliwości prowadzenia niezależnej polityki monetarnej. Prowadzi ją za nie Europejski Bank Centralny, który wykorzystuje jako miernik zmian poziomu cen HICP publikowany przez Eurostat. Takie podejście eliminuje rozbieżności wynikające z innej metodologii tworzenia koszyka dóbr, o którym była mowa w przypadku CPI. Koszyk ten dla HICP jest standaryzowany na całym badanym obszarze co zapewnia porównywalność wyników. Ponieważ podobnie jak CPI, HICP jest również miarą zmian ogólnego poziomu cen jego interpretacja jest niemal identyczna.

W związku z tym, że Polska dąży do wejścia do Strefy Euro Główny Urząd Statystyczny używa terminologii HICP do określania poziomu inflacji – poziom tego wskaźnika stanowi jedno z kryteriów konwergencji.

Stopy Procentowe

Stopy procentowe to główny instrument polityki monetarnej prowadzonej przez Bank Centralny. Stanowią koszt dostępu do pieniądza dla banków komercyjnych prowadzących rozliczenia z bankiem centralnym. Ich zmiany odzwierciedlają prowadzoną przez Bank Centralny politykę inflacyjną. Wzrost stóp procentowych oznacza jej zacieśnianie, czyli walkę z inflacją po przez podnoszenie kosztów pieniądza i studzenie gospodarki. Natomiast spadek stóp procentowych oznacza rozluźnianie polityki monetarnej w celu pobudzenia gospodarki po przez obniżenie kosztów dostępu do pieniądza. Luźna polityka monetarna będzie prowadzić do wytworzenia dodatkowej presji inflacyjnej, pod warunkiem, że jest prowadzona w warunkach pełnego wykorzystania mocy produkcyjnych.

Narodowy Bank Polski posługuje się kilkoma stopami procentowymi. Główną stopą NBP jest tkz. stopa referencyjna czyli minimalna rentowność 7-dniowych bonów skarbowych emitowanych przez NBP. Stopa lombardowa określa koszt kredytu jaki NBP może udzielić bankom komercyjnym pod zastaw skarbowych papierów wartościowych. Stopa redyskontowa to dyskonto z jakim NBP kupuje od banków komercyjnych weksle. Stopa depozytowa to oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym.

Wpływ tych wielkości na rynek finansowy został dokładniej omówiony w szkoleniu dotyczącym analizy makroekonomicznej.

Inne wskaźniki makroekonomiczne:

PKB i PMI