Produkt krajowy brutto

Produkt krajowy brutto to jeden z najważniejszych wskaźników gospodarczych.

Mierzy on wielkość wszystkich wytworzonych dóbr i usług, w danym kraju, w określonej jednostce czasu (rok, kwartał). Jego wzrost oznacza rozwój gospodarki, spadek zaś recesję. Formalnie, recesją nazywany jest okres gdy PKB kurczy się przez co najmniej dwa kwartały z rzędu. W związku z tym, że wyraża obecną wielkość gospodarki, uważany jest za wskaźnik równoległy (pomijając opóźnienie w publikacji).

Rysunek 1. Zmiana PKB USA w latach 2004 – 2013

Dla Stanów Zjednoczonych podawana jest najczęściej annualizowana wartość PKB, co oznacza, że nie znamy faktycznego wzrostu PKB za 3 ostatnie miesiące, a jego teoretyczny wzrost w ciągu całego roku (tzn. jeśli rzeczywisty wzrost w danym kwartale wyniesie  0,9%, to jego annualizowana wartość jest obliczana tak, jakby PKB rosło przez cztery kwartały o 0,9% – daje to wartość około 3,6%).

Wzrost gospodarczy jest ważny dla inwestorów, ponieważ determinuje długoterminowe zachowanie wielu instrumentów finansowych.

Rozwój gospodarki oznacza wzrost konsumpcji, czyli większe zyski przedsiębiorstw, które nadwyżki przeznaczyć mogą na inwestycje i pensje pracowników. To oddziałuje znów na konsumpcję, oraz na rosnące oszczędności które lokowane są nierzadko na giełdzie lub w obligacjach rządowych. Wywołany zostaje w ten sposób wzrost cen akcji i wartości indeksów giełdowych, oraz spadek rentowności obligacji, dzięki czemu zmniejsza się koszt długu, a państwo może się taniej rozwijać. Rozwinięte gospodarki cechuje postęp technologiczny oraz wysoki poziom jakości produkowanych dóbr oraz duża atrakcyjność inwestycyjna, a te czynniki, oraz wspomniane wcześniej wzrosty na giełdach, w dużej części odpowiadają za wzrost popytu na krajową walutę, a więc i jej wartość (ważna jest w tym wypadku także polityka banku centralnego – im szybciej gospodarka się rozwija, tym silniejsza presja inflacyjna powstaje, a więc tym wyższe stopy procentowe ustala bank).

Rysunek 2. Wpływ wzrostu gospodarczego na inne wskaźniki

Jaki wzrost PKB jest odpowiedni dla gospodarki?

Analitycy uważają że rocznie nie powinien spaść poniżej 2% i przekroczyć 3% (wg niektórych 4%). Zbyt niski, oznacza brak rozwoju społeczeństwa, zbyt wysoki stwarza ryzyko inflacji i może oznaczać powstawanie bańki.

Wzrost PKB w krótkim okresie jest oczywiście ograniczony. W długim okresie warunkowany jest zaś przez zmianę poziomu produkcji potencjalnej (która jest efektem pełnego wykorzystania wszystkich czynników produkcji). Ta, zależy od dwóch zmiennych – wielkości zasobów czynników wytwórczych w gospodarce oraz efektywności ich wykorzystania. Dopóki produkcja rzeczywista nie osiąga poziomu produkcji potencjalnej, wzrost gospodarczy jest możliwy. W praktyce, zrównanie się tych wielkości jest niezwykle rzadkie – jedynie w okresach bardzo dobrej koniunktury poziom produkcji rzeczywistej zbliża się do poziomu produkcji potencjalnej.

Rysunek 3. Produkcja potencjalna i faktyczna, źródło: „Podstawy ekonomii”, R. Milewski

Dane o PKB Stanów Zjednoczonych publikowane są w ostatni czwartek każdego miesiąca przez Bureau of Economic Analysis.

Wartość wzrostu gospodarczego dla danego kwartału określana jest przez trzy typy publikacji – pierwszej kolejności ukazuje się Advanced GDP, następnie Preliminary GDP i ostatecznie Final GDP. Jeśli chodzi o zachowanie kursu dolara, największą zmienność wywołuje pierwsza z nich (jest pierwszym sygnałem wielkości wzrostu w danym kwartale), choć zwykle najważniejsza dla każdego z odczytów pozostaje różnica między aktualną wartością, a jej prognozą.

Rysunek 4. Wpływ publikacji na notowania dolara

Na końcu chciałbym polecić lekcję dotyczącą opisanego powyżej wskaźnika oraz innych danych makro, która dostępna jest w akademii Investio.