Błąd atrybucji

W naukach społecznych błędem atrybucji nazywamy pomijanie przez ludzi czynników sytuacyjnych, losowych w ocenie zachowań innych jednostek, a preferowanie, wykorzystywanie czynników osobowościowych do atrybucji danych zjawisk.

Co to oznacza? W przypadku gdy oceniamy zachowanie danej osoby, twierdzimy, że jej postępowanie wynika z jej niezmiennych cech osobowości, ignorując potencjalny wpływ czynników zewnętrznych, „siły wyższej” – jeśli dana osoba postąpiła „źle” to będziemy to tłumaczyć to jej „złym charakterem” nie zastanawiając się, czy być może jej zachowanie było spowodowane czynnikami zewnętrznymi, wyborem „mniejszego zła” etc.

Błąd atrybucji ma jeszcze jedno oblicze, ma ścisłe powiązania z tzw. teorią obrony własnego ego. Opisany powyżej przykład kompletnie nie sprawdza się jeżeli oceniamy nasze własne zachowanie – w przypadku gdy to my postąpimy „źle” najczęściej twierdzimy, że „nie mieliśmy wyboru,” było to „mniejsze zło.”

Jak błąd atrybucji przejawia się na rynkach finansowych? Wg badań Johna Nofsingera to zjawisko ma swoje odzwierciedlenia wśród inwestorów. Nofsinger badał reakcje inwestorów indywidualnych na dwa rodzaje strat:

• straty kapitałowe jednej spółki podczas gdy inne akcje znajdowały się w trendzie rosnącym
• straty kapitałowe jednej spółki na tle spadającego rynku niedźwiedzia

Jak możecie sobie wyobrazić okazało się, że inwestorzy odczuwali dużo mniejszy dyskomfort w przypadku strat poniesionych na akcjach podczas gdy inne spółki równie traciły. Ankietowani odczuwali również silny żal, gdy kurs wybranej przez nich spółki spadał podczas gdy inne akcje rosły, można tu dostrzec symptomy znanego polskiego powiedzenia – „pies ogrodnika” ;-)

W pierwszym przypadku (nasza spółka traci podczas gdy inne zyskują) Nofsinger stwierdził  dodatnią korelację pomiędzy błędem atrybucji a efektem unikania strat. Inwestorzy nie chcą sprzedawać taniejących akcji wybranej przez siebie spółki podczas rynku byka –  czyżby „urażone ego?”

Poprzedni wpis: Efekt zwycięzcy-przegranego
Następny wpis: Efekt dyspozycji