Czym są i jak obiektywnie wykorzystywać narzędzia Fibonacciego na rynkach finansowych?

Ciąg Fibonacciego jest to jedno z najciekawszych i zarazem najbardziej intrygujących odkryć matematycznych w historii. Jak wskazuje sama nazwa, jego odkrywcą był Leonardo Fibonacci, włoski matematyk, żyjący na przełomie XII i XIII w. Pomimo, że wiele jego prac zaginęło to te ocalałe wniosły wiele nowych pomysłów oraz koncepcji do ówczesnej myśli matematycznej. W ramach tego artykułu zostanie przedstawione w jakiej formie ciąg Fibonacciego występuje w otaczającym nas świecie oraz przede wszystkim w jaki sposób można wykorzystać go w praktycznym podejściu do inwestycji na rynkach finansowych.

Czym jest ciąg Fibonacciego?

Na samym początku należy odpowiedzieć na pytanie czym tak naprawdę jest ciąg Fibonacciego i czy faktycznie ma on praktyczne zastosowanie w inwestycjach? Opisywana formuła jest ciągiem liczb naturalnych począwszy od zera. Każda kolejna liczba w ciągu jest sumą dwóch poprzednich. Tak więc ciąg ten będzie wyglądał w następujący sposób:

Na pierwszy rzut oka nie ma w tym przypadku nic odkrywczego, po prostu kolejny zwykły ciąg arytmetyczny. Jeżeli jednak podzielimy każdą kolejną liczbę ( z wyjątkiem pierwszych jedynek) przez poprzedniczkę uzyskujemy rezultat zbliżony do 1.618…. Kolejne wartości uzyskujemy poprzez wykonanie następujących działań matematycznych:
Jest to tak zwana złota proporcja czy też złoty podział, który możemy obserwować w wielu dziedzinach naszego życia: w przyrodzie, medycynie czy kosmosie. Poniżej zaprezentowane są przykłady występowania złotych proporcji:
Bardzo często ciąg Fibonacciego był przykładem piękna i harmonii, która miała swoje odzwierciedlenie w sztuce lub architekturze. Już Tomasz z Akwinu stwierdził, że poczucie piękna jest ściśle związane z matematyką a konkretnie z wynikającego z niej poczucia ładu, co odpowiada ludzkiej naturze. Tego typu relacje potrafili wykorzystać starożytni budowniczowie, którzy wiele wieków przed narodzinami Leonarda wykorzystali ciąg Fibonacciego (świadomie lub nieświadomie) do budowy piramidy w Gizie:
Wraz z rozwojem współczesnej analizy rynków finansowych zauważono, że odkrycia Fibonacciego mogą mieć również zastosowanie w analizie technicznej wykresów. W czasach współczesnych techniki analizy związane z ciągiem Fibonacciego są jednymi z najpopularniejszych metod stosowanych przez inwestorów na całym świecie, a narzędzia z nim związane ma w swojej ofercie większość dostępnych platform giełdowych.

Liczby Fibonacciego na rynkach Finansowych?

Jak już napisałem zastosowanie ciągu Fibonacciego w przypadku inwestycji na rynkach finansowych jest związane głównie z analiza techniczną, gdzie wykorzystywane są liczby Fibonacciego. Te wartości wynikają z działań matematycznych opisywanych powyżej. Najpopularniejszymi liczbami Fibonacciego wyrażonymi w procentach są:
– 38,2%
– 61,8%
– 100%
– 161,8%
W wyniku obserwacji oraz analiz wykształciło się 5 głównych technik z wykorzystaniem liczb Fibonacciego.

Zniesienia Fibonacciego
Jest to zdecydowanie najpopularniejsza z dostępnych technik wykorzystania liczb Fibonacciego. Zniesienia lub inaczej poziomy Fibonacciego możemy podzielić na zniesienia wewnętrzne oraz zniesienia zewnętrzne. Wewnętrzne poziomy służą nam typowo do gry z trendem, gdyż przy ich pomocy próbujemy ustalić, gdzie możemy oczekiwać ewentualnego zakończenia ruchu korekcyjnego. W tym celu bardzo często używa się również wartości 50%, która błędnie uważana jest jako liczba wynikająca z ciągu Fibonacciego. Nie zmienia to jednak faktu, że również ten poziom jest bardzo często respektowany przez cenę. Z drugiej strony zniesienia zewnętrzne określają zasięg jaki cena może osiągnąć w przypadku wybicia maksimum bądź minimum danego mierzenia zdefiniowanego przez wartość 100%.

Ekspansje Fibonacciego
Ten typ narzędzia służy do określania zasięgu zakończenia kolejnego impulsu w trendzie, licząc od miejsca zakończenia ruchu korekcyjnego. Stosując zasadę trend is your friend, ekspansje Fibonacciego częściej wykorzystywane są do określania, gdzie może występować odpowiednie miejsce do zajęcia zlecenia realizacji zysku. W tym przypadku najpopularniejsze ustawiane wartości to 61,8%;100% oraz 161,8%.

Zniesienia czasowe
Jest to jedyne narzędzie nie bazujące bezpośrednio na cenie ale na czasie. Poprzez mierzenie czasu w jakim kształtowała się fala w trendzie, wyznaczony jest potencjalny punkt, zakończenia ruchu korekcyjnego.
Wachlarze
Bardzo ciekawy ci jednocześnie mało popularny wskaźnik wynikający z liczb Fibonacciego. Poprzez zmierzenie fali w impulsie trendowym wskaźnik ten rysuje nam linie ukośne, które zastępują nam linie trendu. Naturalnie również to narządzie jest stosowane do gry z trendem i pozwala określać nam potencjalne punkty zakończenia korekty.

Kanały Fibonacciego
Jak podpowiada nam nazwa narzędzia, ten wskaźnik pozwala nam tworzyć kanały cenowe, których ograniczenia są definiowane na podstawie współczynników Fibonacciego. Podobnie jak w ekspansji podstawowe wartości to: 61,8%;100%;161,8%. Te liczby definiują możliwy zakres jaki może osiągnąć cena po wyjściu z pierwotnego zasięgu określonego przez kanał cenowy.

Opisane wyżej techniki nie są jedynymi, które są wykorzystywane przez inwestorów oraz analityków. Narzędzia Fibonacciego bardzo często służą jako potwierdzenie innych technik analizy stosowanych przez traderów. Bardzo dobrze sprawdza się połączenia Fibonacciego z analizą klasyczną, strefami popytu i podaży czy price action. Warto jednak wymienić dwie techniki, gdzie zniesienia Fibonacciego odgrywają znaczącą rolę

Równości korekt
Kolejna technika polegająca na identyfikacji miejsc, gdzie możemy oczekiwać zakończenia ruchu korekcyjnego. W tym przypadku tego typu poziomy określane są poprzez zastosowanie równości z największym ruchem korekcyjnym w trakcie trwania trendu. W wielu przypadkach korekty mają taki sam zakres, co sprawia, że ta metoda jest skuteczna oraz precyzyjna. Jaką rolę odgrywa tutaj Fibonacci? Bardzo często wyznaczane geometrie są nieznacznie przebijane, po to aby złapać zlecenia obronne graczy, którzy ustawiają je bezpośredni pod/nad równością korekt. Najczęściej takimi poziomami zwrotnymi są zewnętrzne zniesienia Fibonacciego 112,8% oraz 127,1%. Dzięki znajomości tych dwóch współczynników, możemy nie tylko skuteczniej identyfikować ewentualne zatrzymanie ceny ale również optymalnie ustawiać zlecenia obronne.

Formacje harmoniczne
Formacje harmoniczne same w sobie posiadają bardzo ważną zaletę – są obiektywne. Wynika to z faktu, że każda formacja posiada określony schemat, który jest opisywany poprzez kolejne zniesienia Fibonacciego w sekwencji układu. Najpopularniejsze formacje harmoniczne to:

AB/CD
Gartley
Bat
Butterfly
Crab
Przejdźmy do praktycznego aspektu wykorzystywania liczb Fibonacciego na rynkach finansowych. W tym celu chciałbym zaproponować czy niezwykle proste systemy, które możemy wykorzystywać jako kompletną metodologię inwestycyjną.

Obiektywne wykorzystanie zniesień Fibonacciego w handlu na rynkach finansowych

Zakończenia korekt + ZigZag
Pierwszy sposób polega na pierwotnym wykorzystaniu zniesień Fibonacciego jako narzędzia do identyfikacji zakończenia impulsu korekcyjnego. Aby zminimalizować subiektywne podejście do definiowania trendów, korekt oraz impulsów, wykorzystane zostanie narzędzie ZigZag z ustawieniami 24,10,6. Badany interwał to H1, zakres badania rozpoczyna się wraz z początkiem roku 2015 i trwa do 19 października tego samego roku. Para walutowa EUR/USD. Trend definiowany jest jako sekwencja kolejnych wyższych szczytów oraz dołków. Testowaniu poddane będą dwa podstawowe zniesienia: 38,2% oraz 61,8% oraz dodatkowo wartość 50% i 78,2%. Transakcja będzie uznawana za zyskowną wówczas gdy cena wybije się powyżej ostatniego high/low po zakończeniu korekty. Negacja zniesienia następuje w momencie kiedy cena dociera do poprzedzającego współczynnika. Łącznie wykonano 30 transakcji

Interpretacja:
Najlepsze wyniki można osiągnąć przy braniu korekt z zakresów 61,8%-78,6% oraz 78,6%-100%. Wówczas przy założeniu rozkładu ryzyka i brania profitów według współczynników Fibonacciego uzyskujemy następujące rezultaty: Ważne jest aby dobierać stałe ryzyko bez względu na rozmiar impulsów oraz korekt. Najlepiej przyjąć zasadę dzielenia przez dziesięć. Tak więc jeżeli szerokość zakresu pomiędzy 61,8% a 78,6% wynosi 16,8%, to ryzyko na transakcję powinno mieć wartość 1,68% całego kapitału, wówczas zysk na transakcję wynosi 6,18%. Wówczas wyniki procentowe kształtują się następująco:

Sugerowane metody subiektywne wykorzystania technik Fibonacciego

Pomimo, że techniki Fibonacciego oparte na wartościach procentowych bardzo często można wykorzystać w systemach obiektywnych, to z drugiej strony bardzo wiele technik wymaga w dużej mierze subiektywnej interpretacji sytuacji na wykresie. W tym temacie chciałbym zasugerować dwa sposoby wejść w pozycję, które przy odpowiednim zarządzaniu kapitałem, dają możliwość stworzenia dochodowych systemów inwestycyjnych.

Zasada zmiany biegunów + wewnętrzne zniesienia Fibonacciego 50% lub 61,8%
W tym sposobie szukamy miejsc na wykresie, gdzie zachodzi konfluencja dwóch w/w czynników. Zasada zmiany biegunów to nic innego jak przebite ostatnie minimum bądź maksimum, które z oporu staje się wsparciem i odwrotnie. Do tego nakładamy zniesienia Fibonacciego i jeżeli zauważmy, że na danym poziomie pokrywa się jeden z współczynników 50% lub 61,8% z opisywaną zasadą, wówczas to miejsce jest podstawą do zajęcia pozycji kupna. SL może być ustawiany poniżej współczynnik poprzedzającego czyli 61,8% dla 50% oraz 78,2% dla 61,8%.
Geometria 100% plus zniesienie Fibonacciego 50%
Jest to podobna sytuacja do tej opisywanej powyżej. W tym przypadku również szukamy konfluencji dwóch czynników. Tym razem jest to geometria 100% ruchów korekcyjnych oraz zniesienie Fibonacciego 50% ostatniego impulsu w trendzie wzrostowy. Jeżeli obydwa czynniki nakładają się na siebie, warunki zostają spełnione. Zlecenie obronne najlepiej ustawić pod/nad zewnętrznym zniesieniem geometrii 100%: 112,8% lub 127,1%.

Ze względu na mnogość możliwości oraz rozwiązań związanych z technikami Fibonacciego, mamy ogromne pole do tworzenia własnych kombinacji oraz systemów inwestycyjnych. W tym miejscu zachęcam was do ich tworzenia oraz testowania. Warto swoje koncepcje oraz zagrania prezentować na pulsie rynku Investio.pl, gdzie wymiana opinii oraz doświadczeń z innymi traderami bardzo często okazuje się bezcenna.