Paradoks Veblena i Giffena

W tym wpisie chciałbym omówić dwa podstawowe wyjątki/paradoksy zagadnienia cenowej elastyczności popytu. Na wstępie należy wyjaśnić jak interpretujemy to zagadnienie: cenowa elastyczność popytu to stosunek relatywnej zmiany wielkości popytu na dane dobro do relatywnej zmiany ceny tego dobra. Na podstawie powyższej definicji możemy podzielić współczynniki elastyczności na następujące kategorie:

Jeśli moduł ze współczynnika cenowej elastyczności cenowej popytu jest:

• =0 -> popyt doskonale nieelastyczny – na dowolną zmianę ceny wielkość popytu nie reaguje
• (0,1) -> popyt nieelastyczny – procentowa zmiana popytu jest mniejsza od procentowej zmiany ceny
• =1 -> popyt proporcjonalny – procentowa zmiana popytu jest równa procentowej zmianie ceny
• >1 ->popyt elastyczny – procentowa zmiana popytu jest większa od procentowej zmiany ceny
• =+∞ -> minimalna zmiany ceny powoduje nieskończenie wielką zmianę wielkości popytu

Na elastyczność cenową popytu na dane dobre mają wpływ takie czynniki jak np. dostępność substytutów danego dobra, upływ czasu od wprowadzenia zmiany ceny tego dobra, czy też udział % wydatków tego dobra w wydatkach ogółem gospodarstwa domowego.

W normalnej sytuacji wzrost ceny powoduje spadek wielkości popytu na dane dobro, od tej reguły występują jednak wyjątki, o których poniżej:

1. Paradoks Giffena określa sytuację kiedy wzrost ceny danego dobra powoduje zwiększenie wielkości popytu wbrew ogólnej teorii krzywej popytu. Taki przypadek występuje wśród dóbr niższego rzędu (zwanych dobrami Giffena), dobrami Giffena są takie produkty, które nie posiadają bliskich substytutów (np. chleb), lub cena tych substytów jest wyższa. W przypadku ubogich gospodarstw domowych wydatki na produkty żywnościowe stanowią większość wydatków ogółem, w przypadku wzrostu ceny takich produktów, których nie można wyeliminować z koszyka kupowanych towarów jak np. chleb – ich konsumpcja rośnie.
2. Paradoks Veblena zwany również efektem snoba  przedstawia sytuację kiedy wielkość popytu na dane dobro, podobnie jak w przypadku paradoksu Giffena, rośnie na wskutek wzrostu ceny tego dobra. Efekt snoba (efekt prestiżowy, konsumpcji „na pokaz”) dotyczy dóbr luksusowych, konsumenci dokonują zakupu tego rodzaju towarów celem własnego dowartościowania, wynika z chęci manifestacji społeczeństwu swojego statusy materialnego, efekt ten dotyczy najzamożniejszych grup społecznych. Im droższy towar tym większa wielkość popytu.