Stopa procentowa, czyli jedno z 3 głównych narzędzi polityki monetarnej

Stopa procentowa to jedno z trzech głównych narzędzi polityki monetarnej (pozostałe to wysokość rezerwy obowiązkowej oraz operacje otwartego rynku).

Dzięki niej, bank centralny może kontrolować popyt  na pieniądz, i tym samym, wpływać na rozwój gospodarczy kraju. Choć istnieje kilka rodzajów stóp procentowych (m.in. lombardowa, depozytowa), dla inwestorów najważniejsza pozostaje główna z nich – w Polsce stopa referencyjna, w USA federal funds rate. W Stanach Zjednoczonych wyznacza ona cenę, po której banki pożyczają sobie środki utrzymywane w Systemie Rezerwy Federalnej. Ustalana jest przez Federalny Komitet Otwartego Rynku (FOMC), którego członkowie spotykają się co 5-8 tygodni.

Od wysokości stóp procentowych uzależniona jest wartość kredytów i lokat, a więc odpowiednia manipulacja nimi pozwala, z jednej strony osłabiać skutki recesji i wywoływać ożywienie, a z drugiej ograniczać wzrost gospodarczy.

W teorii, w środowisku w którym stopy procentowe są na niskim poziomie, niewielki koszt pozyskania kapitału powoduje wzrost inwestycji, wydatków i konsumpcji, co wpływa pozytywnie na rozwój gospodarki. Gdy zaś stopy są wysokie, bardziej opłaca się oszczędzać i zbyt szybki (a więc niebezpieczny) wzrost gospodarczy jest hamowany. W praktyce jednak, zdarzają się sytuacje podobne do obecnej – stopy procentowe w wielu krajach są bardzo niskie, a mimo to nie wywołują gospodarczego ożywienia i wzrostu cen. Banki centralne muszą skorzystać wtedy z innych narzędzi polityki monetarnej, nawet takich, które uważa się za niekonwencjonalne (QE, QQE, APF).

Rysunek 1. Główna stopa procentowa w USA

Tak czy inaczej, poziom stóp procentowych ma silny wpływ na gospodarkę.

Niski koszt pozyskania kapitału działa negatywnie na wartość krajowej waluty, przez co eksport staje się bardzo opłacalny. Z tej zależności korzystają gospodarki eksportowe, którym wręcz zależy na obniżaniu wartości własnej waluty. W takiej sytuacji tracą oczywiście importerzy, co oznacza, że kraje rozwijające się, oparte przede wszystkim na wewnętrznej konsumpcji i z dużą przewagą importu nad eksportem, starać się będą utrzymać stopy procentowe na możliwie najwyższym poziomie.

Chcesz wykorzystać analizę makroekonomiczną na rynku Forex? Zobacz nasz kurs!

Z różnicą w poziomie stóp wiąże się zjawisko zwane Carry Trade.

Strategia Carry Trade polega na zdobyciu środków w kraju o niskich stopach procentowych (niższa cena kapitału), i zdeponowaniu ich w kraju o wysokich stopach, dających wyższe oprocentowanie lokat (lub obligacji). Choć w wielu przypadkach procentowy zysk nie jest wysoki, ważnym czynnikiem jest wykorzystanie dźwigni finansowej.

Rysunek 2. Stopy procentowe na świecie

Uzależnienie wartości waluty danego kraju, z poziomem stóp procentowych określone jest przez tzw. parytet stopy procentowej.

Decyzje o stopach procentowych (a także późniejsze konferencje przewodniczących banków centralnych) są jednymi z najbardziej oczekiwanych i obserwowanych przez inwestorów z rynku Forex publikacji.

O ile ruchy par walutowych w razie decyzji nie różniącej się od prognoz nie są spektakularne, o tyle niespodzianki zapewniają bardzo duże spadki lub wzrosty, zależnie od kierunku zmiany stopy procentowej. Bardzo modne w ostatnim czasie stało się wykorzystywanie w trakcie konferencji tzw. Forward Guidance, czyli instrukcji wyprzedzających, które mają na celu uspokojenie reakcji inwestorów oraz określenie kierunku rozwoju polityki monetarnej. Choć to tylko słowne zapewnienia, często mają silny wpływ na rynek, a więc, nawet gdy podjęta zostanie zgodna z prognozami decyzja o stopach procentowych, zależnie od wydźwięku konferencji wartość waluty może się dynamicznie zmieniać.